इरानले तेल आपूर्तिको महत्त्वपूर्ण स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द गर्ने, विश्व तेल बजारमा तनाव
काठमाडौँ । इरानको संसदले अमेरिकाको हवाई आक्रमणको जवाफमा स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको छ । उक्त प्रस्ताव पारितसँगै विश्वका पेट्रोलियम मूल्यमा असर पार्न सक्ने जोखिम देखिएको हो ।
स्ट्रेट अफ हर्मुज विश्वव्यापी तेल र ग्यास आपूर्तिको लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण जलमार्ग हो। यस प्रस्तावको खबर बाहिरिएपछि कच्चा तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल ८० डलरभन्दा माथि पुग्दा बजारमा तनाव फैलिएको छ। यदि यो मूल्य लामो समयसम्म उच्च रह्यो भने तेल आयात गर्ने देशहरूमा पेट्रोल र डिजेलको मूल्य वृद्धि हुन सक्ने सम्भावना बढ्नेछ।
स्ट्रेट अफ हर्मुज फारसको खाडी र ओमानको खाडीलाई जोड्ने ३३ किलोमिटर चौडाइको साँघुरो समुद्री मार्ग हो। यो मार्गबाट विश्वको २० देखि २५ प्रतिशत कच्चा तेल र करिब २५ प्रतिशत प्राकृतिक ग्यास निर्यात हुन्छ। साउदी अरब, इराक, कुवेत र कतारजस्ता तेल उत्पादन गर्ने देशका ट्याङ्करहरू यो मार्ग हुँदै विश्व बजारमा पुग्छन्।
इरान र इजरायलबीचको तनाव तीव्र बन्दै गर्दा, अमेरिकाले हालै इरानका तीन आणविक केन्द्रमा हवाई आक्रमण गरेको थियो। त्यसपछि इरानी संसदले स्ट्रेट अफ हर्मुज बन्द गर्ने प्रस्ताव पारित गरेको हो। तर यस निर्णयलाई कार्यान्वयन गर्न इरानका सर्वोच्च नेता आयतोल्लाह खामेनी र राष्ट्रिय सुरक्षा परिषद्को स्वीकृति आवश्यक पर्ने बताइएको छ।
इरानले आफूमाथि थप दबाब बढेमा यो जलमार्ग बन्द गरेर विश्व तेल आपूर्तिमा बाधा पुर्याउन सक्ने चेतावनी दिएको छ। तर पूर्ण रूपमा मार्ग बन्द गर्नु सधैं सम्भव नहुने विश्लेषकहरूको मत छ। यो मार्गमा दुईवटा ढुवानी लेनहरू छन् र यसको पूर्ण बन्दका लागि ठूलो सैन्य कारबाही आवश्यक पर्छ। साथै, अमेरिकी र साउदी सेनाहरूले पनि आवश्यक परेमा तत्काल प्रतिवाद गर्ने सम्भावना राख्छन्।
विशेषज्ञहरूले भन्छन् कि इरानले स्ट्रेट अफ हर्मुजलाई पूर्ण रूपमा अवरुद्ध गर्न सक्दैन किनभने यसले चीन लगायत आफ्ना साझेदार राष्ट्रहरूलाई समेत असर पुर्याउँछ। यद्यपि, आंशिक रूपमा अवरुद्ध भए पनि तेल र ग्यासको मूल्यमा वृद्धि हुनसक्ने देखिएको छ ।
