ट्रम्पको भन्सार महसुलको सन्त्रास, व्यापार युद्धले नेपालमा के प्रभाव पर्ला ?

काठमाडौँ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्पले क्यानडा, मेक्सिको र चीनमाथि आफ्नो प्रशासनको नयाँ भन्सार महसुलको निर्णयसँगै एक व्यापार युद्धको शुरुवात गरेका छन् । भन्सार महसुल वृद्धिको निर्णयले अमेरिकासँग व्यापारिक नाता राख्ने राष्ट्रहरू चिढ़ाएका हुन् ।
ट्रम्पको २५ प्रतिशत भन्सार शुल्क क्यानडा र मेक्सिकोमा र १० प्रतिशत शुल्क चीनमा लगाउने योजना तत्काल प्रभावमा लागू हुने तयारी छ, जसले विभिन्न वैश्विक अर्थतन्त्रमा असर पुर्याउने अनुमान गरिएको छ ।
ट्रम्पको नयाँ भन्सार शुल्कको कदम अमेरिकाका छिमेकी राष्ट्रहरू विशेष गरी चीनका लागि चिन्ताजनक भएको छ । व्यापार युद्धको अवधिमा सन् २०१८ पछि चीनबाट अमेरिकामा हुने आयातमा गिरावट आएको छ । राष्ट्रपति ट्रम्पको दृषटिकोनमा चीनले अमेरिकी उत्पादनको नकल गरेको र अमेरिकी बजारमा प्रतिस्पर्धा बढाउने आरोपहरू रहेको छ । ट्रम्पले चीनसँगका व्यापारिक सम्झौतामा फेरबदल गर्दै अमेरिकी उत्पादनलाई रक्षात्मक बनाउने प्रयास गरेका छन्, जसले चीनसँगको व्यापारिक सम्बन्धमा तनाव थपेको छ।
क्यानडा र मेक्सिकोको सरकारहरूले ट्रम्पको यस कदमको स्पष्ट विरोध गरेका छन् । क्यानडाका प्रधानमन्त्री जस्टिन ट्रुडोले अमेरिकी आयातमा २५ प्रतिशत भन्सार शुल्कको निर्णयलाई क्यानडाको नागरिकको हितमा अप्ठेरो भनेर बताए । उनले भने, ‘हामीले यस्तो कदमको अपेक्षा गरेका थिएनौं र यसले हाम्रो साझेदारीलाई प्रभावित पार्नेछ ।’ साथै, क्यानडाले अमेरिकी वस्तुहरूमा कडा शुल्क लगाउने प्रतिक्रिया जनाएको छ ।
मेक्सिकोका राष्ट्रपति क्लाउडिया सेनाबाउमले अमेरिकी निर्णयको प्रतिवाद गर्दै भनेकी छन्, ‘हाम्रो मुलुकले यस्तो ‘अपमानजनक’ निर्णयको जवाफ दिनेछ ।’ मेक्सिकोले पनि अमेरिकी उत्पादनमा कडा शुल्क लगाउने निर्णय लिइसकेको छ । यो कदम क्यानडा र मेक्सिकोका प्रमुख उद्योगहरूलाई असर पुर्याउने निश्चित छ, जसले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा असर पार्न सक्छ । चीनले पनि ट्रम्पको निर्णयलाई विवादास्पद भन्दै आफूले आवश्यक कदम चाल्ने चेतावनी दिएको छ । चीनका अधिकारीहरूले व्यापार युद्धको कुनै पनि पक्षले जित्ने छैन भन्नेसम्मको चेतावनी दिएका छन् । चीनले भनेको छ, ‘अमेरिकाले अघिल्लो वर्षका निर्णयहरूको पुनरावलोकन नगरेमा, हामीले व्यापारिक संघर्षको समाधानका लागि विश्व व्यापार सङ्गठनमा मुद्दा दायर गर्नेछौं ।’
ट्रम्पको भन्सार निर्णयका कारण अमेरिकामा विभिन्न सामानहरूको मूल्यवृद्धि हुने अनुमान गरिएको छ । यसले खाद्यान्न, इन्धन, बियर, वाइन, फलफूल, तरकारी लगायतका वस्तुहरूमा असर पार्ने सम्भावना रहेको छ । विशेषगरी, अटोमोबाइल उद्योगमा बढी असर पर्ने देखिएको छ । सवारी साधनका पार्टपुर्जा र घटकहरूको आयात महँगो हुने खतरा छ, जसले कारको मूल्यमा ३,००० डलरसम्मको वृद्धि हुन सक्छ ।
अर्थतन्त्रका विश्लेषकहरूको मतमा यदि क्यानडा र मेक्सिकोको तेलको आयातमा पनि भन्सार शुल्क लाग्यो भने अमेरिकी नागरिकको दैनिकीमा असर पर्नेछ, विशेष गरी इन्धनको मूल्यमा वृद्धिले गर्दा । यसका साथै, व्यापार युद्धको असरले अमेरिकी कृषी उत्पादन र उद्योगलाई पनि नकरात्मक असर पुर्याउने छ । यो निर्णय केवल तत्काल असरको मात्र होइन, दीर्घकालीन असर पनि पार्ने अनुमान गरिएको छ । अमेरिकी उपभोक्ताहरूलाई महँगो सामानको सामना गर्नु पर्ने र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रतिस्पर्धा घट्ने छ । यद्यपि, ट्रम्पले यसलाई अमेरिकी श्रमिक र उद्योगको सुरक्षाको लागि आवश्यक कदम भन्दै औचित्य दिएका छन् ।
सामान्य रूपमा, यस्तो व्यापार युद्धले अमेरिकी र उसका साझेदार राष्ट्रहरूको बिचमा नकरात्मक प्रभावहरू ल्याउने सम्भावना बढाएको छ । विभिन्न विश्लेषकहरूका अनुसार, क्यानडा र मेक्सिकोजस्ता अमेरिकी व्यापार साझेदारहरूले आर्थिक संकुचन सामना गर्न सक्छन्, जबकि चीनले अझ बढी संरक्षणवादी उपायहरू लागू गर्न सक्छ । ट्रम्पको भन्सार निर्णयले अमेरिका र उसके व्यापार साझेदार राष्ट्रहरूबीच आर्थिक युद्धको नयाँ अध्याय शुरु गरेको छ । यसले क्यानडा, मेक्सिको र चीनसँगको व्यापारमा र केही उद्योगहरूमा अस्थिरता ल्याउने संभावना उच्च छ । यो कदम आगामी दिनहरूमा विश्वव्यापी अर्थतन्त्रमा थप अनिश्चितता र चुनौती ल्याउन सक्छ ।
अमेरिकाले क्यानडा, मेक्सिको र चीनसँग भन्सार महसुल वृद्धि गर्ने निर्णय लिँदा, नेपाललाई यसका मिश्रित प्रभावहरू पर्न सक्छन्। अमेरिकालाई नेपालका प्रमुख निर्यात वस्तुहरू जस्तै अन्न, वस्त्र, मेशिनरी, र हस्तकलासम्बन्धी उत्पादनहरू निर्यात हुन्छन्। अमेरिकाको व्यापार नीति परिवर्तनले नेपाली निर्यातमा असर पुर्याउन सक्छ, विशेषगरी यदि आयात शुल्कको वृद्धि सँगै अमेरिकी बजारमा नेपाली उत्पादनहरूको मूल्य वृद्धि हुन्छ भने यसले नेपालका उत्पादकहरूलाई प्रतिस्पर्धात्मक दबाबमा राख्न सक्छ र निर्यातको स्तरमा कमी आउन सक्छ ।
त्यसैगरी, यदि ट्रम्पका कदमले व्यापार युद्धलाई उग्र बनाउँछ भने, यसले नेपाललाई अन्य व्यापार साझेदारहरूको साथमा पुनः विचार गर्नुपर्ने परिस्थिति पैदा गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, क्यानडा र मेक्सिकोले अमेरिकाबाट आएका वस्तुहरूमा थप शुल्क लगाउने निर्णय गरेका छन् भने, यी देशहरूसँग नेपालको व्यापारिक सम्बन्धमा नयाँ रणनीतिहरू अपनाउन आवश्यक हुन सक्छ। नेपाली व्यवसायीहरूले नयाँ बजार खोज्न र अन्य वैकल्पिक निर्यात गन्तव्यहरूमा ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता देख्न सक्छन्, जसले अर्थतन्त्रमा साना र मझौला उद्योगहरूलाई चुनौती दिन सक्छ।